2017 Uitgelicht

Transparantie en toegankelijkheid

Transparantie en toegankelijkheid dragen bij aan het gezag van de Hoge Raad in de rechtsstaat: laten zien wat je doet op een toegankelijke manier. De Hoge Raad heeft ook in 2017 veel van zijn arresten en conclusies gepubliceerd, in een aantal gevallen is er daarnaast een nieuwsbericht en/of een tweet geplaatst.

De toegankelijkheid van de cassatierechtspraak wordt ook verhoogd door de inzet van moderne technologie en digitalisering. Sinds 1 maart 2017 wordt bij de Hoge Raad in civiele vorderingszaken verplicht digitaal geprocedeerd. Nieuwe zaken worden digitaal ingediend door cassatieadvocaten. De uitwisseling van stukken en informatie over de zaak vindt plaats met gebruik van het digitale systeem van de Hoge Raad. Ook de procespartijen zelf kunnen digitaal toegang krijgen tot de stukken in hun zaak. De invoering van digitaal procederen is soepel verlopen. In de eerste maanden van 2017 heeft de Hoge Raad aan advocatenkantoren gelegenheid geboden in een proefomgeving vertrouwd te raken met het systeem. Daarvan is veel gebruik gemaakt. Medio 2017 is aan advocaten gevraagd naar hun eerste ervaringen. Deze evaluatie is eind 2017 afgerond. Het systeem wordt gewaardeerd om zijn betrouwbaarheid, gebruiksgemak en snelheid. Als pluspunt is genoemd dat de griffie van de Hoge Raad in staat is snel vragen van advocaten over digitaal procederen te beantwoorden. Vanuit de cassatiebalie zijn goede suggesties gedaan voor de verdere ontwikkeling van het portaal. In de (nabije) toekomst zal de cassatieprocedure in alle zaken digitaal gevoerd kunnen worden, dus ook in civiele verzoekschriftzaken, straf- en belastingzaken. Dit wordt in stappen ingevoerd.

Contacten
De Hoge Raad is beslist geen teruggetrokken geheimzinnig gezelschap. Er zijn ook in 2017 weer veel nationale en internationale contacten geweest. Zo hebben de president en de procureur-generaal meerdere werkbezoeken afgelegd aan bijvoorbeeld de Nederlandse Antillen, het Europese Hof voor de Rechten van de Mens in Straatsburg, het Hof van Justitie van de Europese Unie in Luxemburg en diverse bijeenkomsten van (het bestuur van) het Netwerk van presidenten van hoogste gerechten van de Europese Unie. Ook is een aantal delegaties uit het buitenland bij de Hoge Raad ontvangen.

Verder zijn er bijna elke maand contacten met de rechters uit Nederlandse rechtbanken en gerechtshoven. Zo heeft de president, meestal samen met de procureur-generaal, gerechtsvergaderingen van verschillende rechtbanken in Nederland bezocht. Ook heeft de Hoge Raad contactraadsheren. Dit zijn raadsheren die vanuit de Hoge Raad contacten onderhouden met een bepaalde rechtbank of een bepaald gerechtshof. Doel hiervan is onder meer het bevorderen van de informatie-uitwisseling met de gerechten en het versterken van de contacten. Zo kan de Hoge Raad bijvoorbeeld tijdig op de hoogte raken wanneer zich een juridisch probleem in de rechtspraak regelmatig blijkt voor te doen. In 2017 is geëvalueerd of dit contactraadsheerschap gewaardeerd wordt en of er aanpassingen nodig zijn. De uitkomst van deze evaluatie is dat deze contacten van beide kanten zeer gewaardeerd worden.

Ook zijn er contacten met ProDemos – Huis voor democratie en rechtsstaat, van waaruit onder meer educatieve programma’s worden aangeboden. Verder heeft de Hoge Raad contacten met universiteiten, hogescholen en middelbare scholen. Ook in deze contacten worden moderne middelen ingezet; zo had de president in november 2017 onder meer een skypegesprek met leerlingen van een middelbare school (zie foto).

Helder en begrijpelijk taalgebruik is ook een belangrijk onderdeel waar het gaat om transparantie en toegankelijkheid. Rechters moeten helder formuleren en hun uitspraken moeten duidelijk zijn. Daarom bestaat binnen de Nederlandse rechtspraak het project Klare Taal. In 2017 werd voor het eerst de Klare Taalbokaal uitgereikt voor de best begrijpelijke rechterlijke uitspraak. De president van de Hoge Raad was voorzitter van de jury en reikte deze bokaal uit. Ook het taalgebruik van de hoogste rechter dient begrijpelijk te zijn. Binnen de Hoge Raad zijn in 2017 stappen gezet om zijn uitspraken helderder, begrijpelijker en moderner te formuleren. Daar komt in 2018 een tandje bij.

Transparantie en toegankelijkheid worden ook nagestreefd doordat de Hoge Raad in letterlijke zin ‘de buitenwereld binnen haalt’. De Hoge Raad stelt zijn deuren jaarlijks open voor het publiek op de open dag. Met de open dag wordt beoogd de burger dichterbij de praktijk van de rechtspraak te brengen. In 2017 vond de open dag op 16 september plaats. Door het regenachtige weer was de opkomst wat minder hoog dan het jaar ervoor, maar de kleine 1000 bezoekers waren zeer tevreden. Er werden onder meer (raadkamer)zittingen nagespeeld, er was een ‘meet en greet’ met raadsheren en er was een lezing.


Links: Vicepresident van de strafkamer Willem van Schendel biedt hulp bij het aantrekken van zijn toga
Rechts: Lezing ‘Een goede rechter’ van Ybo Buruma

Verder is in 2017 via de website aan iedere geïnteresseerde de mogelijkheid geboden om via een virtuele tour een kijkje te nemen in het (nieuwe) gebouw van de Hoge Raad. Zo kan men bijvoorbeeld de zittingszalen, de kamers van de president en de procureur-generaal en de raadkamer bekijken.

In dit kader past ten slotte ook de al eerder genoemde publieksfilm, die in kort bestek op een beeldende manier en in begrijpelijk Nederlands duidelijk maakt wat de Hoge Raad is en wat zijn belangrijkste taken zijn.